Hver og ein manneskja ber ábyrgð á sínum viðbrögðum,  líðan og farsæld,  – en að sjálfsögðu eru þarna undantekningar eða ákveðinn „afsláttur“ af ábyrgð ef að um t.d. barn er að ræða eða brotna eða sjúka manneskju. –  Foreldrar og samfélag bera saman ábyrgð á börnum og þeim sem ekki geta borið fulla ábyrgð,  – og okkur ber ábyrgð,  þegar við finnum að við treystum okkur ekki til að bera hana ein, að leita okkur hjálpar þegar á því er þörf.

Það skal taka fram að við þurfum sérstaklega að varast að taka ekki ábyrgðina af fólki sem á að hafa hana, getur það og vill.  Börn hafa alltaf einhverja ábyrgð og hún eykst með hverju árinu.  Við megum ekki og eigum ekki að gerast þjófar á þroska þeirra með að taka af þeim þá ábyrgð sem þau geta tekið sjálf. –

Við vitum alveg að tveir einstaklingar geta lent í svipuðu áreiti en annar tekur því vel (eða bara lætur það fram hjá sér fara) en hinn fer alveg í klessu. –  Hvað veldur því að tuttugu hrós geta gufað upp og orðið verðlaus fyrir einni gagnrýni? –  Er það ekki viðhorf þess og viðkvæmni þess sem tekur við,  að veita athygli því neikvæða og samþykkja það?  –  Líka ef að gagnrýnin er réttmæt, hvernig væri að taka henni – fyrirgefa sér og vinna úr því í framhaldi? –  Er betra að sökkva sér niður í sjálfsvorkunn, reiði, gremju,  út í sjálfa/n sig og/eða aðra? –  Og hvað varð um öll tuttugu jákvæðu atriðin.  Eru þau ekki lengur samþykkt? –

Við getum hugsað okkur samskipti,  þar sem annar aðilinn er með leiðinlegar athugasemdir og hinn aðilinn þegir bara og tekur allt inn á sig og brotnar hægt og bítandi niður.  Stundum reiðist hann gífurlega þegar dropinn fyllir mælinn,  springur – en svo byrjar allt upp á nýtt. –

Við getum séð þetta fyrir okkur sem veiðimann sem veifar veiðistöng með agni á önglinum.  Okkar verkefni er þá að vera ekki eins og fiskurinn sem bítur á og engist um, heldur að hafa skynsemi til að gera okkur grein fyrir því sem gerist EF við bítum á.  Við segjum því „nei takk“ – þetta er mér ekki bjóðandi, eða hreinlega látum öngulinn dingla og veiðimanninn engjast því að hann nær engu. –

Þegar við erum farin að upplifa gremju í samskiptum við annað fólk,  þá erum við farin úr „presence“ – úr jafnvæginu okkar, – og það er ekki það sem við viljum.  Þess vegna er mikilvægt að við setjum okkur mörk,  við tökum gagnrýni og nýtum það sem er uppbyggilegt en hendum hinu.  Ef við tökum gagnrýni illa,  í staðinn fyrir að nýta hana uppbyggilega þá erum við að leyfa öðrum að stjórna okkar lífi og verðum eins og strengjabrúður umhverfisins.   Stundum er talað um að vera með leigjanda í höfðinu sem borgar ekki leigu! –   Hver er leigusalinn? – Hver hleypti honum þarna inn. – Hvers er ábyrgðin? –

Hér þarf líka að minnast á hinn gullna meðalveg. –  Við eigum ekki að þurfa að tipla á tánum í kringum fólk  „walking on eggshells“ – er það kallað á útlenskunni. –   En á móti, gilda orð Einars Benediktssonar „Aðgát skal höfð í nærveru sálar“ –

EN ekki gleyma því,  enn og aftur,  að þú ert líka þessi sál. –

Af hverju gerir ekki einhver eitthvað,  spyrjum við oft og bendum í allar áttir.   Hvað með mig,  hvað með þig? – Erum við ekki einhver? –   Við getum ekki breytt fólki,  en við getum breytt sjálfum okkur og við getum valið okkur viðbrögð.  Það tekur að sjálfsögðu tíma,  en ef við hugsum í hvert skipti sem við upplifum gremju út í einhvern eða einhverjar aðstæður til veiðimannsins og öngulsins, – því að  veiðimaðurinn þarf ekkert bara að vera einhver persóna,  heldur geta það verið aðstæður sem eru okkur skaðlegar og við þurfum að velja okkur frá. –   Ath!  Aðstæður geta bæði verið huglægar og veraldlegar. –  Það er ekki nóg að flýja úr húsi ofbeldismannsins ef að hann fær enn leyfi til að gista í hausnum á okkur. –

Niðurstaða mín eftir vinnu með fólki er því að því fyrr sem við gerum okkur grein fyrir ábyrgð á eigin líðan, eigin hamingju og að horfa inn á við,  því betra taki náum við á tilverunni,  verðum sterkari.  Förum ekki í fýlu eða gremju – því að það bitnar mest á okkur sjálfum og smitar reyndar oft út í ranga aðila,  þá sem okkur þykir vænst um.

Viljum við það? –

Hamingja og farsæld virkar eins,  hún smitar til okkar nánustu.

Hamingja þín er hamingja mín og öfugt.  Ef við getum ekki láð annarri manneskju það að vera hamingjusöm,  þá þurfum við að líta í eigin barm. –   Erum við þá upptekin af okkur sjálfum, eða erum við í raun uppteknari af hinni manneskjunni – leigjandanum í hausnum á okkur? –

„Get a grip“ –  eða taktu þér tak og leyfðu þér að upplifa hamingju dagsins í dag,  hamingjunni með að búa í þér og hafa leyfi og val til að reka út alla óæskilega leigjendur úr þínum kolli. –  Líka þá sem sitja þar enn frá bernskunni,  frá unglingsárum eða einhverja sem valda þér vanlíðan í dag. –   Svo þarf að halda vöku sinni, – ekki gleyma sér eins og sá sem flýtur sofandi með opinn munninn,  svo að agn veiðimannsins hefur greiða leið. –

Við verðum að lifa með vitund – ekki án vitundar. –

Gráttu með þér,  hlæðu með þér,  stattu með þér … alla leið. –   Það má!